Over regels en uitzonderingen
Iedereen zal het eens zijn dat we ons momenteel in een vrij unieke situatie bevinden. Dat is niet eens meer een subjectief gegeven: zo hoorde we premier Rutte de afgelopen weken meerdere malen zeggen dat dit de meest omvangrijke crisis en operatie na de Tweede Oorlog, dit jaar toch al weer 75 jaar geleden, is.
Daarnaast zien we, in de social- maar ook reguliere media, veel mensen ageren tegen beleid en beleidsmakers. Soms terecht maar vaak ook niet. Eén der opvallendste is de directe relatie tussen deze crisis en zorgbezuinigingen. Natuurlijk vallen er zinnige dingen over af te vragen: 1) heeft dit geleid tot capaciteitsproblemen die voorkomen konden worden? 2) hoe zit het met de verhoudingen high-care, medium-care en verpleegzorg? etc. Best terecht om die dingen tegen deze situatie in het licht te houden.
So far so good: vragen blijven stellen is niet verkeerd. Maar dat is mijn punt ook niet.
Bij sommige mensen lijkt er nu echter een verwijtende modus opgetreden zijn, vermoedelijk deels ingegeven door angst en ongemak over de situatie waarin we ons bevinden. Niet heel gek. Het blijft uniek zoals gezegd. Echter: sommige mensen gaan verder. Ze zijn niet meer kritisch op de wijze van opschaling en het crisismanagement van de regering. Ze beweren met hun voortdurende gehamer op het verleden eigenlijk dat de regering, en de zorg, feitelijk (doorlopend!-) klaar had moeten staan voor een unieke situatie. Zelfs als de ziekenhuizen die de afgelopen paar jaar zijn gefuseerd of zijn gesloten er nog waren had dat enkele tientallen tot honderd plaatsen gescheeld. Hard gezegd: bij lange niet wat men nu denkt nodig te hebben.
Een goede vergelijking is hiermee bij andere incidenten- en rampenbestrijding ook te zien. Men heeft n.a.v. bijv. de Vuurwerkramp beleid ontwikkeld waarin gemeenten elkaar sneller kunnen bijstaan over de grenzen van een gemeente, korps of team heen. Opschaling dus. Samenwerking. Feitelijk wat men nu ook probeert te bewerkstelligen. Wat men ook hier niet heeft gedaan is 60 ambulances en 100 brandweerwagens aan iedere kazerne doneren. Iets fatalistischer, maar tevens genuanceerder: je kunt een incident niet aanpakken alsof het de dagelijkse gang van zaken betreft.
Het enige waar we in de toekomst op kunnen anticiperen zijn draaiboeken en beleidsnotities voor crisismanagement, crisiscommunicatie en opschaling. Het is volkomen onrealistisch om van overheid en haar publieke sectoren als zorg en onderwijs te verwachten dat men letterlijk qua capaciteit is voorbereid op een 1 in de 75 jaar scenario. Om het heel concreet te maken: dan verwacht je dus dat men permanent klaar staat voor een situatie die 3 successief werkende generaties professionals daadwerkelijk niet één werkdag gaan tegenkomen. Want hoe ziet zoiets er in de praktijk dan uit? Het is totaal onrealistisch om duizenden IC bedden inclusief personeel draaiende en onderhoudstechnisch te behouden voor een scenario dat hele generaties mensen nooit zullen zien. Scholen en hogeronderwijsinstituten gaan ook niet tientallen tot honderden duizenden euro's per jaar extra uitgeven aan server-ruimte voor online onderwijs tijdens een lockdown die men nooit eerder heeft meegemaakt.
Daarnaast zien we, in de social- maar ook reguliere media, veel mensen ageren tegen beleid en beleidsmakers. Soms terecht maar vaak ook niet. Eén der opvallendste is de directe relatie tussen deze crisis en zorgbezuinigingen. Natuurlijk vallen er zinnige dingen over af te vragen: 1) heeft dit geleid tot capaciteitsproblemen die voorkomen konden worden? 2) hoe zit het met de verhoudingen high-care, medium-care en verpleegzorg? etc. Best terecht om die dingen tegen deze situatie in het licht te houden.
So far so good: vragen blijven stellen is niet verkeerd. Maar dat is mijn punt ook niet.
Bij sommige mensen lijkt er nu echter een verwijtende modus opgetreden zijn, vermoedelijk deels ingegeven door angst en ongemak over de situatie waarin we ons bevinden. Niet heel gek. Het blijft uniek zoals gezegd. Echter: sommige mensen gaan verder. Ze zijn niet meer kritisch op de wijze van opschaling en het crisismanagement van de regering. Ze beweren met hun voortdurende gehamer op het verleden eigenlijk dat de regering, en de zorg, feitelijk (doorlopend!-) klaar had moeten staan voor een unieke situatie. Zelfs als de ziekenhuizen die de afgelopen paar jaar zijn gefuseerd of zijn gesloten er nog waren had dat enkele tientallen tot honderd plaatsen gescheeld. Hard gezegd: bij lange niet wat men nu denkt nodig te hebben.
Een goede vergelijking is hiermee bij andere incidenten- en rampenbestrijding ook te zien. Men heeft n.a.v. bijv. de Vuurwerkramp beleid ontwikkeld waarin gemeenten elkaar sneller kunnen bijstaan over de grenzen van een gemeente, korps of team heen. Opschaling dus. Samenwerking. Feitelijk wat men nu ook probeert te bewerkstelligen. Wat men ook hier niet heeft gedaan is 60 ambulances en 100 brandweerwagens aan iedere kazerne doneren. Iets fatalistischer, maar tevens genuanceerder: je kunt een incident niet aanpakken alsof het de dagelijkse gang van zaken betreft.
Het enige waar we in de toekomst op kunnen anticiperen zijn draaiboeken en beleidsnotities voor crisismanagement, crisiscommunicatie en opschaling. Het is volkomen onrealistisch om van overheid en haar publieke sectoren als zorg en onderwijs te verwachten dat men letterlijk qua capaciteit is voorbereid op een 1 in de 75 jaar scenario. Om het heel concreet te maken: dan verwacht je dus dat men permanent klaar staat voor een situatie die 3 successief werkende generaties professionals daadwerkelijk niet één werkdag gaan tegenkomen. Want hoe ziet zoiets er in de praktijk dan uit? Het is totaal onrealistisch om duizenden IC bedden inclusief personeel draaiende en onderhoudstechnisch te behouden voor een scenario dat hele generaties mensen nooit zullen zien. Scholen en hogeronderwijsinstituten gaan ook niet tientallen tot honderden duizenden euro's per jaar extra uitgeven aan server-ruimte voor online onderwijs tijdens een lockdown die men nooit eerder heeft meegemaakt.
Iets stelliger: men doet nu alsof men op de uitzondering regels had kunnen maken.
Ik pleit vooral voor wat terughoudendheid en minder gedachten als: als je maar méér, méér, méér investeert valt alles op te lossen. Dat is nog altijd niet zo. De investeringen moeten vooral zitten in mogelijkheden tot op- én afschaling wanneer nodig. Nederland is al vaker verweten een 'efficiency samenleving' te zijn. Ik durf de tegenvraag ook wel aan: wat is daar eigenlijk zo erg aan? We moeten boven alles waken dat we niet in de situatie terecht waarin overheden maatregelen afkondigen waarover zelfs de experts het niet met elkaar eens zijn. Dan krijg je namelijk een overheid die zijn tanden laat zien, puur en alleen omdat het mensen een 'lekker gevoel' geeft. (hint: ik ben geen politicoloog maar iets meer totalitaire landen dan het onze lijken er dol op)
En dat laatste is een mooie allegorie. Ik zag ooit een documentaire over Noord-Korea waarin men een politieagente filmde die het verkeer regelde op een kruising. Alleen: er was geen verkeer. Ze regelde verkeer dat niet bestond. Misschien wel nauwelijks of nooit komt.
Ze zorgde voor veiligheid terwijl ze enkel wachtte op het gevaar.
Pas op voor dit soort sentimenten. Ook in crisistijd. Of misschien wel...juist dan?
En dat laatste is een mooie allegorie. Ik zag ooit een documentaire over Noord-Korea waarin men een politieagente filmde die het verkeer regelde op een kruising. Alleen: er was geen verkeer. Ze regelde verkeer dat niet bestond. Misschien wel nauwelijks of nooit komt.
Ze zorgde voor veiligheid terwijl ze enkel wachtte op het gevaar.
Pas op voor dit soort sentimenten. Ook in crisistijd. Of misschien wel...juist dan?
