De nivellering van het Alles

En waarom ook  ̶v̶o̶o̶r̶a̶l̶  het onderwijs daar direct mee moet stoppen.

Deze week was ik aan het vergaderen voor de lokale afdeling van een politieke partij waar ik actief ben. Zijdelings ging het over iemands dochter en over het verschil in prestaties binnen de klas. De betreffende ouder klaagde over het feit dat haar dochter trots was naar de plusklas te mogen. Hierover vertelde dochter schijnbaar in de kleedkamer aan iedereen die dat wilde horen. Punt was dat veel ouders er commentaar op hadden. Trots zijn op jezelf als je toch altijd alles al goed doet was op een bepaalde manier 'not done'.

Natuurlijk vallen de sentimenten van deze ouders, ook voor mij met onderwijservaring, te begrijpen. Maar wat ik zelf altijd in mijn achterhoofd heb is dat 'winnen' en 'verliezen' nu eenmaal bij de maatschappij hoort waar we kinderen op voorbereiden. En juist hier gaat het imho soms verkeerd. Steeds vaker zie ik ook kinderen met zogenaamde stempeltjes die als een verklaring worden gebruikt waarom alles (op school) even niet gaat. Ik heb zelfs het 'excuus' hoogbegaafd gehoord in de context waarom een kind niet meekwam. En dat is dus eigenlijk fout. Een hoogleraar onderwijswetenschappen vertrouwde ons ooit samenzweerderig toe dat "smart asses will learn". Hij had het hier ook over de context Traditioneel, Dalton, Montessori, etc. onderwijs. Ergo, de (hoog)begaafde leerling scoort altijd in de beste categorie, ongeacht het systeem. Hij/zij heeft het systeem namelijk door. Precies dát is de definitie van begaafdheid. De term hoogbegaafdheid inzetten als verklaring voor achterblijvende prestaties heeft, hoewel feitelijk mogelijk, iets misleidends. Tevens is het in mijn ogen vergoelijkend. Het kind komt niet mee, maar het is toch een heel mooi kiendje (want 'slim'). Dat het niet mee komt blijft echter staan...

Een zelfde mechanisme is ook zichtbaar bij het onderzoek naar het oorlogsverleden van één van mijn Opa's. Hij was bijvoorbeeld geen held. Dat hij levend terug kwam was in principe gewoon geluk of overlevingsmentaliteit. Ook Anne Frank was eigenlijk geen held. Ze was in eerste plaats slachtoffer. En in tweede plaats een mooi persoon omdat ze ondanks haar slachtofferschap er zo onbevangen over kon schrijven. Maar nog steeds geen held. Tevens zie je het in de medische wereld, bijvoorbeeld bij kankerpatiënten. Een aantal artsen ageren hierbij terecht dat je overlevers geen 'overwinnaars' moet noemen. Zij bedoelen hetzelfde: deze patiënten zijn in de eerste plaats slachtoffer en overlever, geen held of winnaar.

Terug naar de actualiteit.

En daarom ben ik dus niet gelukkig met 'semi-verplichte' complimentjesrondes zoals ik die soms in het (basis)onderwijs aantref. Wanneer je als maatschappij teveel focus op complimenten uitdelen krijgt, speel je feitelijk een piramidespel. Tevens bestaat de kans dat er, door te veel gezochte complimenten, nivellering van de begrippen 'winnaar', 'verliezer', 'slachtoffer' en 'held' plaats gaat vinden. We zagen afgelopen week boze FvD en PVV tweeps ageren tegen een leraar die zijn leerlingen een - in hun ogen - ongelukkig geformuleerde opdracht over Baudet gaf. Uit nieuwsgierigheid bestudeerde ik wat van de profielen. Wat opviel was een buitengewoon wantrouwen in het onderwijs in het algemeen. Het werd links, cultuurmarxistisch, gefeminiseerd en in een enkel geval zelfs als VERWIJFD betiteld.

Is dit simpel vooringenomenheid of zit hier meer achter? Is er een mogelijkheid dat door hierboven geschreven nivellering mensen gewoon teleurgesteld zijn geraakt? Hamvraag: bereid je door complimentjesrondes en het zo positief mogelijk benaderen van 'ellende' mensen wel goed voor op de competitieve en geglobaliseerde samenleving van vandaag? In plaats van het koffers vullen met geluk, aandacht voor pleegkinderen, kinderen in Afrika moet het onderwijs ook iets meer aandacht besteden aan de grote verschillen die er binnen onze eigen maatschappij zijn. De echte wereld betaalt een arts of top wetenschapper 7x meer dan een kinderverzorg(st)er of schoonmaak(st)er. Termen als winnen, verliezen, held en slachtoffer zouden daarbij gebruikt moeten worden zonder te doen alsof die grenzen perse moeten vervagen. Wanneer je te lang bent opgegroeid in een systeem dat zich focust op complimenten, stempeltjes en emotionele gelijkheid raak je vanzelf overgevoelig voor tegenslag.

En in het slechtste geval ontstaat er dan een groep maatschappelijk teleurgestelden die zegt:
"De politiek en het onderwijs deugen niet. Waar is mijn deel van de buit?"