Kerst & Conflict

Over een Wereld Oorlog, een potje voetbal en de Kerstgedachte.

Eén van mijn 'favoriete Kerstverhalen' speelt zich af in de Eerste Wereldoorlog. Het gaat hier om het kerstbestand van 1914. Tenmidden van één van de - uiteindelijk - grootste oorlogen die Europa ooit kende besloten mensen op kerstavond spontaan de strijd even te staken.

Om een voorstelling te krijgen hoe inmiddels tot loopgravenoorlog verworden strijd eruit zag geeft o.a. Im Westen nichts Neues van Remarque/Remark een voorzet. Duidelijk wordt dat veel van de soldaten nog nooit in het buitenland waren geweest. Ze kenden hun vijanden dus eigenlijk niet. Het moment dat de strijd stopte en men de loopgraven uitkwam om elkaar een kerstwens te doen was voor velen een soort eerste keer. Gerucht gaat dat er zelfs Stille Nacht/Silent Night in elkaars talen is gezongen. Ook poseerden soldaten trots met elkaars helmen of uniformen voor de camera. Een soort voorloper van de vakantie of culturele uitwisseling dus:

Soldaten van verschillende legers gaan samen op de foto. Entente soldaat met een Duitse (Alliantie) pinhelm.

Ook speelden Duitse en Engelse soldaten een  potje voetbal. Deze 'interland' kreeg exact 100 jaar later zelfs een eigen monument, onthuld door de UEFA. 

Niet verwonderlijk dat vele legerleiders niet gelukkig waren. Ze waren - waarschijnlijk terecht - bang dat de oorlog met al die verbroedering minder efficiënt gevoerd zou worden. Ze namen in de jaren 1916 en 1917 dan ook hard wraak door executies te verordenen (en er ook daadwerkelijk een aantal uit te voeren). Ook dreigden ze dat wanneer frontsoldaten de tegenpartij zouden opzoeken, ze in de rug geschoten zouden worden door de (eigen!) artillerie. Exact honderd jaar geleden was er dus voor veel mensen in Europa geen kerstfeest...

De parallellen met het originele kerstverhaal zijn treffend. In de kerk hoor je bij de geboorte van Jezus vaak grote woorden: Koning der Koningen! Vredesvorst! Vredesprins! Tijdens die bewuste kerstdagen negeerde de gewone soldaat de orders van de wereldse koning, prins en generaal om - tegen de verwachting in - kerst te vieren. Net als bij de eerste christenen treed er zelfs een soort vervolging op. Wie herhaaldelijk 'in de fout gaat' loopt zelfs de kans dit met zijn leven te bekopen. 

Voor iedereen, of je het nu seculier of religieus viert, een mooie overdenking. Het is in ieder geval een treffend voorbeeld van de kerstgedachte die voor eventjes alle maatschappelijke conventies weet te overwinnen.

Fijne kerst!