Tussen populist en presidentiële rugdekking

Deze week verscheen er een interessant stuk in het NRC van Caroline Gruyter met de Hongarije stemming in het Europarlement als directe aanleiding. Snelle conclusie: parlementariërs zijn te vaak een speelbal van de regering. Maar in breder verband: zijn ze dat ook niet (te) vaak van het bedrijfsleven en 'de waan van de dag'?

Bron: "De hongarijestemming liet zien waar democratie om draait" - Caroline Gruyter

Bovenstaande zinnen komen uit het genoemde stuk en geven de essentie weer. Onze veel besproken #dividendbelastingate zou een mooie testcase kunnen zijn: gaan bezwaarde coalitieparlementariërs tegen het afschaffen stemmen? In theorie is het enige dat je nodig hebt 1 VVD'er, 1 CDA'er, 1 D66'er en 1 CU'er en men kan rustig de dividendbelasting laten staan én de coalitie in de huidige vorm handhaven. Immers: het was niet één partij die de boel liet klappen. Wat daarvoor boven alles nodig is zijn de autonome parlementariërs waarover het stuk spreekt. Anders gezegd: parlementariërs die hun eigen partijprogramma -dat niet rept van een dergelijke maatregel- laten spreken boven het coalitiestandpunt.

Anderzijds zijn er luidde stemmen onder het volk die bij elke beslissing of (EU-)vertegenwoordiger roepen: *boos* "MAAR DIE HEB IK NOOIT GEKOZEN!". Er dreigt een tweede probleem. Durven parlementariërs, hoe wrang dat misschien ook klinkt, nog tegen de kiezers in te gaan? Indien parlementariërs hun oren net iets te veel laten hangen naar de waan van de dag kom je immers netto op hetzelfde uit. Ook nu controleert een parlement de regering niet meer maar is een parlementariër ondergeschikt aan het volk geworden. En daar komt het principe van 'stemmen zonder last' om de hoek kijken.

Het probleem is dat de representatieve democratie op dit moment ergens tussen buigen naar populisme en het geven van presidentiële rugdekking zweeft. Het maakt in praktijk niet eens uit naar welke situatie de balans omslaat. Beiden zijn ultiem funest voor het dualistisch grondbeginsel van onze politiek. De volksvertegenwoordiger is door dit gedrag geen volksvertegenwoordiger meer maar een marionet. Sommigen de marionet van een lobby of regeringscoalitie. Weer anderen -wellicht paradoxaal- van het volk zelf.  

Het problematische is dat je het van 'het volk' (GL tot PVV) vast niet mag roepen. Maar: je zit inmiddels toch bijna te wachten op een volksvertegenwoordiger uit de Tweede Kamer die tegen zowel de Shell-lobby als volkswoede roept:
"Wie zijn er nu eigenlijk verantwoordelijk in Nederland?" (hint: zij toch?).

Het eerste probleem is dat het extreem elitair zou overkomen.

Het tweede probleem is dat het ook nog feitelijk correct is...

Onwillekeurig denk ik nu aan oud-Kamerlid Gert Schutte (GPV), de geschiedenis in gegaan als staatsrechtelijke geweten van de kamer. Calvinist als hij was reageerde hij slechts met de tegenstelling dat anderen dat blijkbaar nalieten. De hamvraag die na dit alles overblijft: Is het tijd dat een 'seculiere-mainstream Gert Schutte' opstaat als nieuw staatsrechtelijk geweten van de politiek?

Het laatste is misschien iets te romantisch. Maar de oproep blijft staan: Gezocht: autonome parlementariër (m/v/anders).